ضرب‌المثل گونه‌ای از بیان است که معمولاً تاریخچه و داستانی پندآموز در پس بعضی از آنها نهفته است. بسیاری از این داستان‌ها از یاد رفته‌اند، و پیشینهٔ برخی از امثال بر بعضی از مردم روشن نیست؛ بااین‌حال، در سخن به‌کار می‌رود. شکل درست این واژه «مَثَل» است و ضرب در ابتدای آن اضافه است. به عبارتِ دیگر، «ضرب المثل» به معنای مَثَل زدن (به فارسی: داستان زدن) است. آب از آب تكان نميخوره ! آب از سر چشمه گله ! آب از دستش نميچكه ! آب از سرش گذشته ! آب را گل آلود ميكنه كه ماهي بگيره ! آب پاكي روي دستش ريخت ! آب در كوزه و ما تشنه لبان ميگرديم ! آب زير پوستش افتاده ! آب كه يه جا بمونه، ميگنده . آب كه از سر گذشت، چه يك ذرع چه صد ذرع ـ چه يك ني چه چه صد ني ! آبكش و نگاه كن كه به كفگير ميگه تو سه سوراخ داري ! آب كه سر بالا ميره، قورباغه ابوعطا ميخونه ! آبي از او گرم نميشه ! آب نمي بينه و گرنه شناگر قابليه ! آتش كه گرفت، خشك و تر ميسوزد ! آخر شاه منشي، كاه كشي است ! آدم با كسي كه علي گفت، عمر نميگه ! آدم بد حساب، دوبار ميده ! آدم خوش معامله، شريك مال مردمه ! آدم تنبل، عقل چهل وزير داره ! آدم دست پاچه، كار را دوبار ميكنه ! آدم زنده، زندگي ميخواد ! آدم گرسنه، خواب نان سنگك مي بينه ! آدم گدا، اينهمه ادا ؟! آدم ناشي، سرنا را از سر گشادش ميزنه ! آرد خودمونو بيختيم، الك مونو آويختيم ! آرزو بر جوانان عيب نيست ! آسوده كسي كه خر نداره --- از كاه و جوش خبر نداره ! آستين نو پلو بخور ! آسه برو آسه بيا كه گربه شاخت نزنه ! آش نخورده و دهن سوخته ! آشپز كه دوتا شد، آش يا شوره يا بي نمك ! آفتابه لگن هفت دست، شام و ناهار هيچي ! آفتابه خرج لحيمه ! آفتابه و لولهنگ هر دو يك كار ميكنند، اما قيمتشان موقع گرو گذاشتن معلوم ميشه ! آمدم ثواب كنم، كباب شدم ! آمد زير ابروشو برداره، چشمش را كور كرد ! آنرا كه حساب پاكه، از محاسبه چه باكه ؟! آنانكه غني ترند، محتاج ترند ! آنچه دلم خواست نه آن شد --- آنچه خدا خواست همان شد . آنقدر بايست، تا علف زير پات سبز بشه ! آنقدر مار خورده تا افعي شده ! آنقدر سمن هست، كه ياسمن توش گمه ! آن ممه را لولو برد ! آنوقت كه جيك جيك مستانت بود، ياد زمستانت نبود ؟ آواز دهل شنيده از دور خوشه ! گردآوری:بخش سرگرمی بیتوته
اجاره نشین خوش نشینه ! ارزان خری، انبان خری از اسب افتاده ایم، اما از نسل نیفتاده ایم از اونجا مونده، از اینجا رونده از اون نترس كه های و هوی داره، از اون بترس كه سر به تو داره از این امامزاده كسی معجز نمی بینه از این دم بریده هر چی بگی بر میاد از این ستون به آن ستون فرجه از بی كفنی زنده ایم از دست پس میزنه، با پا پیش میكشه از تنگی چشم پیل معلومم شد --- آنانكه غنی ترند محتاج ترند از تو حركت، از خدا بركت . از حق تا نا حق چهار انگشت فاصله است از خر افتاده، خرما پیدا كرده از خرس موئی، غنیمته از خر میپرسی چهارشنبه كیه ؟ از خودت گذشته، خدا عقلی به بچه هات بده از درد لا علاجی به خر میگه خانمباجی از دور دل و میبره، از جلو زهره رو از سه چیز باید حذر كرد، دیوار شكسته، سگ درنده، زن سلیطه از شما عباسی، از ما رقاصی از كوزه همان برون تراود كه در اوست ! " گر دایره كوزه ز گوهر سازند " از كیسه خلیفه می بخشه از گدا چه یك نان بگیرند و چه بدهند از گیر دزد در آمده، گیر رمال افتاد از ماست كه بر ماست از مال پس است و از جان عاصی از مردی تا نامردی یك قدم است از من بدر، به جوال كاه از نخورده بگیر، بده به خورده از نو كیسه قرض مكن، قرض كردی خرج نكن از هر چه بدم اومد، سرم اومد از هول هلیم افتاد توی دیگ از یك گل بهار نمیشه از این گوش میگیره، از آن گوش در میكنه اسباب خونه به صاحبخونه میره اسب پیشكشی رو، دندوناشو نمیشمرند اسب تركمنی است، هم از توبره میخوره هم ازآخور اسب دونده جو خود را زیاد میكنه اسب را گم كرده، پی نعلش میگرده اسب و خر را كه یكجا ببندند، اگر همبو نشند همخو میشند استخری كه آب نداره، اینهمه قورباغه میخواد چكار ؟ اصل كار برو روست، كچلی زیر موست اكبر ندهد، خدای اكبر بدهد اگر بیل زنی، باغچه خودت را بیل بزن اگر برای من آب نداره، برای تو كه نان داره اگر بپوشی رختی، بنشینی به تختی، تازه می بینمت بچشم آن وختی اگه باباشو ندیده بود، ادعای پادشاهی میكرد اگه پشیمونی شاخ بود، فلانی شاخش بآسمان میرسید اگه تو مرا عاق كنی، منهم ترا عوق میكنم اگر جراحی، پیزی خود تو جا بنداز اگه خدا بخواهد، از نر هم میدهد اگه خاله ام ریش داشت، آقا دائیم بود اگه خیر داشت، اسمشو می گذاشتند خیرالله اگر دانی كه نان دادن ثواب است --- تو خود میخور كه بغدادت خرابست اگه دعای بچه ها اثر داشت، یك معلم زنده نمی موند اگه زاغی كنی، روقی كنی، میخورمت اگه زری بپوشی، اگر اطلس بپوشی، همون كنگر فروشی اگه علی ساربونه، میدونه شترو كجا بخوابونه اگه كلاغ جراح بود، ماتحت خودشو بخیه میزد . اگه لالائی بلدی، چرا خوابت نمیبره اگه مردی، سر این دسته هونگ ( هاون ) و بشكن اگه بگه ماست سفیده، من میگم سیاهه اگه مهمون یكی باشه، صاحبخونه براش گاو می كشه اگه نخوردیم نون گندم، دیدیم دست مردم اگه نی زنی چرا بابات از حصبه مرد اگه هفت تا دختر كور داشته باشه، یكساعته شوهر میده اگه همه گفتند نون و پنیر، تو سرت را بگذار زمین و بمیر امان از خانه داری، یكی میخری دو تا نداری امان ازدوغ لیلی ، ماستش كم بود آبش خیلی انگور خوب، نصیب شغال میشه اوسا علم ! این یكی رو بكش قلم اولاد، بادام است اولاد اولاد، مغز بادام اول بچش، بعد بگو بی نمكه اول برادریتو ثابت كن، بعد ادعای ارث و میراث كن اول بقالی و ماست ترش فروشی اول پیاله و بد مستی اول ، چاه را بكن، بعد منار را بدزد ای آقای كمر باریك، كوچه روشن كن و خانه تاریك این تو بمیری، از آن تو بمیری ها نیست اینجا كاشون نیست كه كپه با فعله باشه این حرفها برای فاطی تنبون نمیشه این قافله تا به حشر لنگه اینكه برای من آوردی، ببر برای خاله ات اینو كه زائیدی بزرگ كن این هفت صنار غیر از اون چارده شی است اینهمه چریدی دنبه ات كو ؟ اینهمه خر هست و ما پیاده میریم ! گردآوری:بخش سرگرمی بیتوته
عبارت بالا را باید از مثل های سائره در قاره اروپا دانست كه در رابطه با افراد قادر و توانا در كلیه شئون و مسایل مهم به كار می رود و در این گونه موارد مختلف امتحان حل مشكلات داده باشد اصطلاحاً گفته می شود: به خود زحمت ندهید و مغز و فكرتان را خسته نكنید همه راهها به رم ختم می شوند. یعنی: فلانی را ببینید تا مشكلات شما را فیصله دهد. بنابر یك ضرب المثل قدیمی همه راه ها به رم ختم می شوند. راه تاریخ و راه بشر نیز به رم می-انجامد. در آن زمان كشور به جایی اطلاق می شد كه یك رود و چند كوه آن را احاطه كرده باشد. اعتلای رم از آن زمان آغاز شد كه دیگر كوه و دریا و رود شاخص مرزهای یك كشور نبودند و حتی رشته كوه های آلپ در ایتالیا تا شمال ادامه داشت در برابر گسترش روزافزون رم، مرز به حساب نمی آمد. نخست مرزهایش را تا آن حد توسعه داد كه همه ایتالیا را در بر گرفت. آن گاه از رشته كوه های آلپ در گذشت و به بیشه های انبوه كشور گالیا و جنوب سیسیل رسید. از شمال تا راین، از غرب تا اسپانیا و از شرق تا بوزانتیوم. وقتی جاده ای به رودخانه ای بر می خورد، بر آن رود پلی سنگی می زدند و جاده را ادامه می دادند. پیشروی وقتی قطع می شد كه به دریا بر می خوردند. منبع:32mz.blogfa.com
بازی اشكنك داره ، سر شكستنك داره با آل علی هر كه در افتاد ، ور افتاد . با اون زبون خوشت، با پول زیادت، یا با راه نزدیكت با این ریش میخواهی بری تجریش ؟ با پا راه بری كفش پاره میشه، با سر كلاه با خوردن سیرشدی با لیسیدن نمیشی برادر پشت ، برادر زاده هم پشت خواهر زاده را با زر بخر با سنگ بكش باد آورده را باد میبرد بالابالاها جاش نیست، پائین پائین ها راش نیست با دست پس میزنه، با پا پیش میكشه بادنجان بم آفت ندارد بارون آمد، تركها بهم رفت با یك گل بهار نمیشه با گرگ دنبه میخوره، با چوپان گریه میكنه بالاتو دیدیم ، پائینتم دیدیم بار كج به منزل نمیرسد با رمال شاعر است، با شاعر رمال، با هر دو هیچكدام با هرهیچكدام هر دو ! بازی بازی، با ریش بابا هم بازی با سیلی صورت خودشو سرخ نگه میداره با كدخدا بساز، ده را بچاپ با مردم زمانه سلامی و والسلام . تا گفته ای غلام توام، میفروشنت بمرگ میگیره تا به تب راضی بشه بوجار لنجونه از هر طرف باد بیاد، بادش میده با نردبان به آسمون نمیشه رفت با همین پرو پاچین، میخواهی بری چین و ماچین ؟ باید گذاشت در كوزه آبش را خورد به درویشه گفتند بساطتو جمع كن ، دستشو گذاشت در دهنش با یكدست دو هندوانه نمیشود برداشت به اشتهای مردم نمیشود نان خورد به بهلول گفتند ریش تو بهتره یا دم سگ ؟ گفت اگر از پل جستم رریش من و گرنه دم سگ بجای شمع كافوری چراغ نفت میسوزد بچه سر پیری زنگوله پای تابوته بچه سر راهی برداشتم پسرم بشه، شوهرم شد بخور و بخواب كار منه، خدا نگهدار منه بد بخت اگر مسجد آدینه بسازد --- یا طاق فرود آید، یا قبله كج آید بدعای گربه كوره بارون نمیاد بدهكار رو كه رو بدی طلبكار میشه برادران جنگ كنند، ابلهان باوركنند برادری بجا، بزغاله یكی هفت صنار برای كسی بمیر كه برات تب كنه برای همه مادره، برای ما زن بابا برای یك بی نماز، در مسجد و نمی بندند برای یه دستمال قیصریه رو آتیش میزنه بر عكس نهند نام زنگی كافور به روباهه گفتند شاهدت كیه ؟ گفت: دمبم بزبون خوش مار از سوراخ در میاد بزك نمیر بهار میاد --- كنبزه با خیار میاد بلبل هفت تا بچه میزاره، شیش تاش سسكه، یكیش بلبل بمالت نناز كه بیك شب بنده، به حسنت نناز كه بیك تب بنده بماه میگه تو در نیا من در میام بز گر از سر چشمه آب میخوره به یكی گفتند : سركه هفت ساله داری ؟ گفت : دارم و نمیدم، گفتند : چرا ؟ گفت : اگر میدادم هفت ساله نمیشد به شتر مرغ گفتند بار ببر، گفت : مرغم، گفتند : بپر، گفت : شترم بعد از چهل سال گدایی، شب جمعه را گم كرده به گاو و گوسفند كسی كاری نداره بیله دیگ، بیله چغندر ! بقاطر گفتند بابات كیه ؟ گفت : آقادائیم اسبه به كیشی آمدند به فیشی رفتند به گربه گفتند گهت درمونه، خاك پاشید روش به كچله گفتند : چرا زلف نمیزاری ؟ گفت : من از این قرتی گیریها خوشم نمیاد به كك بنده كه رقاص خداست بگو نبین، چشممو هم میگذارم، بگو نشنو در گوشمو میگیرم، اما اگر بگی نفهمم، نمیتونم بگیر و ببند بده دست پهلوون بمرغشان كیش نمیشه گفت بهر كجا كه روی آسمان همین رنگه به یكی گفتند : بابات از گرسنگی مرد . گفت : داشت و نخورد ؟ بمیر و بدم گردآوری:بخش سرگرمی بیتوته
پا را به اندازه گليم بايد دراز كرد ! پاي خروستو ببند، بمرغ همسايه هيز نگو ! پايين پايين ها جاش نيست، بالا بالا ها راش نيست ! پز عالي، جيب خالي ! پس از چهل سال چارواداري، الاغ خودشو نميشناسه ! پس از قرني شنبه به نوروز ميافته ! پستان مادرش را گاز گرفته ! پسر خاله دسته ديزي ! پسر زائيدم براي رندان، دختر زائيدم براي مردان، موندم سفيل و سرگردان ! پدر كو ندارد نشان از پدر — تو بيگانه خوانش نخوانش پسر ! پشت تاپو بزرگ شده ! پنج انگشت برادرند، برابر نيستند ! پوست خرس نزده ميفروشه ! پول است نه جان است كه آسان بتوان داد ! پول پيدا كردن آسونه، اما نگهداريش مشكله ! پول حرام، يا خرج شراب شور ميشه يا شاهد كور ! پولدارها به كباب، بي پولها به بوي كباب ، پول ما سكه عُمَر داره ! پياده شو با هم راه بريم ! پياز هم خودشو داخل ميوه ها كرده ! پي خر مرده ميگرده كه نعلش را بكنه ! پيراهن بعد از عروسي براي گل منار خوبه ! پيرزنه دستش به درخت گوجه نميرسيد، مي گفت : ترشي بمن نميسازه ! پيش از آخوند منبر نرو ! پيش رو خاله، پشت سر چاله ! پيش قاضي و معلق بازي ! گردآوری:بخش سرگرمی بیتوته
تا ابله در جهانه، مفلس در نمیمانه تابستون پدر یتیمونه تا پریشان نشود كار بسامان نرسد تا تریاق از عراق آرند، مار گزیده مرده باشد تا تنور گرمه نون و بچسبون تا چراغ روشنه جونورها از سوراخ میان بیرون تا شغال شده بود به چنین سوراخی گیر نكرده بود تا كركس بچه دارشد، مردار سیر نخورد تا گوساله گاو بشه ، دل مادرش آب میشه تا مار راست نشه توی سوراخ نمیره تا نازكش داری نازكن، نداری پاهاتو دراز كن تا نباشد چیزكی مردم نگویند چیزها تا هستم بریش تو بستم ! تب تند عرقش زود در میاد تخم دزد، شتر دزد میشه تخم نكرد نكرد وقتی هم كرد توی كاهدون كرد تا تو فكر خر بكنی ننه، منو در بدر میكنی ننه ترب هم جزء مركبات شده ترتیزك خریدم قاتق نونم بشه، قاتل جونم شد تره به تخمش میره، حسنی به باباش تعارف كم كن و بر مبلغ افزا تغاری بشكنه ماستی بریزد --- جهان گردد به كام كاسه لیسان تف سر بالا، بر میگرده بریش صاحبش تلافی غوره رو سر كوره در میاره تنبان مرد كه دو تا شد بفكر زن دوم میافته تنبل مرو به سایه، سایه خودش میآیه تنها بقاضی رفته خوشحال برمیگرده تو از تو، من ازبیرون تو بگو " ف " من میگم فرحزاد توبه گرگ مرگه تو كه نی زن بودی چرا آقا دائیت از حصبه مرد تومون خودمونو میكشه، بیرونمون مردم را توی دعوا نون و حلوا خیر نمیكنند !
مورد استفاده: این ضرب المثل برای هوشیار كردن افراد، در مورد حفظ روابط و دوستی‌های قدیمی به كار می‌رود. روزی روزگاری، دو دوست قدیمی كه سالیان سال با هم دوست و یار بودند و به قول معروف نان و نمك یكدیگر را خورده بودند شروع به كار معامله و دادوستد كردند. این دوستان هرچند وقت یكبار با یكدیگر معامله می‌كردند و از آنجایی كه هر معامله‌ای امكان دارد سودده یا زیان ده باشد، در یكی از این معامله‌ها متضرر شدند و هریك از آنها دیگری را در این زیان مقصر می‌دانستند و این خود باعث اختلاف و سوءتفاهم بین آنها شد. آنها دیگر مثل گذشته با هم دوست نبودند و كمتر یكدیگر را می‌دیدند و كمتر از پیش از حال یكدیگر خبردار می‌شدند. گاه پیش می‌آمد كه دلشان برای گذشته و دوره‌ای كه با یكدیگر خوب و صمیمی بودند تنگ می‌شد ولی غرورشان اجازه نمی‌داد، اختلافشان را بر سر این معامله كنار بگذارند و به دیدار یكدیگر بروند. بالاخره یك روز یكی از این دوستان تصمیم گرفت تا غرورش را زیر پا بگذارد و با دوستش صحبت كند تا اختلافشان را برای همیشه كنار بگذارند و مثل قبل با هم رفتار كنند و یا اینكه برای همیشه با هم قطع رابطه كنند. مرد تاجر با این قصد شاگردش را فرستاد تا به سراغ دوستش برود و از او دعوت كند، برای اینكه مشكلشان را حل كنند و به در دكّان او بیاید. مرد دومی وقتی شاگرد دوستش را دید كه از او می‌خواهد تا به دكان استادش برود، بلند شد و دفتر حساب و كتابش را جمع كرد تا اگر دوستش سندی در محكومیت او رو كرد، او هم از سندها و مداركش استفاده كند. و همین كار را هم كرد، او از همان ابتدای ورودش جروبحث را شروع كرد. اولی سعی میكرد دومی را متهم كند و دومی می‌خواست اولی را متهم كند تا اینكه سروصدایشان بالا گرفت. دكانداران دیگر بازار كه صدای آنها را شنیدند در مغازه مرد می‌آمدند ولی وقتی می‌دیدند مرد صاحب مغازه با دوست صمیمی‌اش جروبحث می‌كند بدون اینكه حرفی بزنند برمی‌گشتند. چون می‌دانستند كه دوستان صمیمی مثل این دو نفر به این سادگی‌ها با هم دشمن نمی‌شوند و پا در میانی آنها ممكن است فقط اوضاع را خراب‌تر كند. آنها منتظر ماندند تا این دو دوست از دوستی و محبت با یكدیگر صحبت كنند و جروبحثشان تمام شود. ولی هرچه منتظر ماندند دیدند فقط صدای آنها بالاتر می‌رود تا اینكه شاگرد دوست اولی فكری به ذهنش رسید. او دو تا چای ریخت و در سینی گذاشت و به آنها نزدیك شد. اول به دوستی كه میهمان بود تعارف كرد و بعد سینی چای را به طرف ارباب خود گرفت او هم چای را برداشت ولی آنها آنقدر عصبانی بودند كه اصلاً انگار نه انگار به دعوای خود ادامه دادند. شاگرد در یك لحظه كه میان این دو دوست سكوت برقرار شد از فرصت استفاده كرد و رو به دوست میهمان گفت: نوش جانتون، چای دارچین كه شما همیشه دوست داشتید. دو دوست كه تازه متوجه چای شده بودند، نگاهی به هم انداختند و لبخند زدند. صاحب مغازه نگاهی به استكان چای انداخت و رو به دوستش گفت: ما تا حالا چند تا از این چایی‌ها با هم خوردیم؟ دوستش سری تكان داد و لبخندزنان گفت: هزار تا نمی‌دونم شایدم بیشتر! صاحب دكان گفت: راستی ما اگر پول این چایی‌ها را كه با هم خوردیم را جمع بزنیم از سود هر دوی ما در این معامله بیشتر می‌شود. اصلاً این معامله جدا از ضرر و زیان و یا سودش اصلاً ارزش دارد سابقه‌ی این همه سال دوستی را زیر پا بگذاریم. حرف صاحب مغازه دوستش را هم تحت تأثیر قرار داد، به حدی كه بلند شد و روی دوست قدیمی‌اش را بوسید و شاگرد مغازه از اینكه می‌دید نقشه‌اش به خوبی گرفت و توانست دوستی بین دو مرد تاجر مجدداً برقرار كند خیلی خوشحال بود. منبع:rasekhoon.net
زاغم زد و زو غم زد، پس مانده كلاغ كورم زد ! ز آب خرد، ماهي خرد خيزد --- نهنگ آن به كه از دريا گريزد ! زبان بريده بكنجي نشسته صم بكم --- به از كسي كه نباشد زبانش اندر حكم . (( سعدي )) زبان خر را خلج ميدونه ! زبان سرخ سر سبز ميدهد بر باد --- بهوش باش كه سر در سر زبان نكني . زبان خوش، مار را از سوراخ بيرون ميآورد ! زبان گوشت است بهر طرف كه بچرخاني ميچرخه ! زدي ضربتي ضربتي نوش كن ! زخم زبان از زخم شمشير بدتره ! زرد آلو را ميخورند براي هسته اش ! زرنگي زياد مايه جوانمرگيست ! زرنگي زياد فقر ميآره ! زعفران كه زياد شد بخورد خر ميدهند ! ز عشق تا بصبوري هزار فرسنگ است!((دلي كه عاشق و صابر بود مگر سنگ است؟ ))سعدي زكوه تخم مرغ يك دانه پنبه دونه است ! زمانه ايست كه هر كس بخود گرفتار است!((تو هم در آينه حيران حسن خويشي))آصفي هروي زمستان رفت و رو سياهي به زغال موند ! زمانه با تو نسازد، تو با زمانه بساز! زن آبستن گل ميخوره اما گل داغستان ! زن بد را اگر در شيشه هم بكنند كار خودشو ميكنه ! زن ازغازه سرخ رو شود و مرد از غزا ! زن بلاست ، اما الهي هيچ خانه اي بي بلا نباشه ! زن تا نزائيده دلبره، وقتيكه زائيد مادره ! زن بيوه را ميوه اش ميخواهند ! زن جوان را تيري به پهلو نشيند به كه پيري ! زن سليطه سگ بي قلاده است ! زنگوله پاي تابوت ! زن و شوهر جنگ كنند، ابلهان باور كنند ! زن نجيب گرفتن آسونه، ولي نگهداريش مشكله ! زني كه جهاز نداره، اينهمه ناز نداره ! زور داري، حرفت پيشه ! زورش بخر نميرسه پالون خر را بر ميداره ! زور دار پول نميخواد، بي زور هم پول نميخواد ! ز هر طرف كه شود كشته سود اسلام است زير اندزش زمين است و رواندازش آسمون ! زير دمش سست است ! زير پاي كسي پوست خربزه گذاشتن ! زير ديگ اتش است و زير آدم آدم ! زير شالش قرصه ! زيره به كرمان ميبره ! زير سرش بلنده ! زير كاسه نيم كاسه ايست .
به افراد خوش خیالی گفته می‌شود كه آرزوهای دور و درازی دارند كه غیرممكن است. روزی روزگاری، دو مرد كه احساس می‌كردند شكارچیان ماهری هستند به قصد شكار خرس به جنگل رفتند. آنها چند روزی را در منطقه‌ای كه خرس زندگی میكرد گذراندند تا مخفیگاه خرس و مكان‌هایی كه می‌توانند خرس را شكار كنند را به سختی پیدا كردند. آنها چند روز در كوهستان ماندند ولی نتوانستند خرسی شكار كنند، یكی از آنها گفت: بهتر نیست كه برگردیم و به خانه خود برویم و از شكار خرس چشم‌پوشی كنیم؟ من و تو فقط یك تفنگ داریم و این مسئله خطر كار ما را بیشتر می‌كند در ثانی ما به اندازه‌ی دو الی سه روز آب و غذا با خود آوردیم. اگر بخواهیم باز اینجا بمانیم ممكن است در اثر گرسنگی بمیریم. دوستش حرف‌های او را قطع كرد و گفت: دیگر چنین حرفی نزنی! ما باید خرس شكار كنیم؟ مگر یادت نیست كه چقدر اطرافیان به ما گفتند از این كار صرف نظر كنید ولی ما اصرار كردیم كه ما می‌توانیم خرس شكار كنیم؟ حالا خوب گوش كن نقشه‌ای دارم! من و تو به آبادی كه در سر راهمان بود می‌رویم. آب و غذا به اندازه‌ی دو الی سه روز دیگر می‌خریم و دوباره برمی‌گردیم اینجا! دوستش خندید و گفت: خسته نباشی. خوب اینكه به ذهن من همه میرسید ولی با كدام پول؟ ما كه هرچه پول با خودمان داشتیم خرج كردیم! چطوری غذا بخریم؟ دوستش گفت: می‌دانم، ولی ما می‌توانیم در آن آبادی پوست خرس را پیش فروش كنیم. ممكن است كه از ما ارزانتر بخرند ولی از اینكه بدون شكار خرس به شهرمان برگردیم بهتر است. با این تصورات دو مرد به آن آبادی رفتند و توانستند فردی را هم پیدا كنند كه راضی شد در ازاء پوست خرسی كه یكی دو روز آینده برایش می‌آورند، مقداری پول به آنها بدهد. بعد دو مرد شكارچی با خوشحالی با آن پول آب و غذا به اندازه‌ی چند روزشان خریدند و به محلّ زندگی خرس در كوهستان برگشتند. دو مرد شكارچی این بار نزدیك رودخانه به انتظار خرس كمین كردند. حوالی ظهر بود كه خرس برای نوشیدن آب لب رودخانه آمد. شكارچی كه شجاع‌تر بود اصرار بیشتری هم برای شكار خرس داشت تفنگش را برداشت تا به خرس شلیك كند. ولی دوست ترسویش گفت: نه نه من می‌ترسم اگر تو شلیك كنی و حیوان زخمی شود چه؟ حیوان عصبانی خیلی وحشتناك است دوستش گفت: خجالت بكش مرد. ما آمده‌ایم شكار خرس حالا كه موقع شكار شده تو ترسیدی؟ بعد مگر ما پوست خرس را پیش پیش نفروختیم؟ جواب مردی كه منتظر پوست خرس هست تا برایش ببریم چه بدهیم؟ مرد شكارچی كه حرفهایش تمام شد منتظر نشد تا دوستش حرفی بزند. سریع تفنگ را برداشت و شلیك كرد و چون شكارچی خوب نشانه نگرفته بود، تیر از كنار سر خرس رد شد این اشتباه باعث شد حیوان به شدت عصبانی شود و به طرف مرد تیرانداز حركت كند. مرد شكارچی كه مرگ را در نزدیكی خود می‌دید، تنها راه چاره‌ای كه به ذهنش رسید این بود كه خودش را به مردن بزند تا شاید خرس دست از سر او بردارد. دوستش كه به شدت ترسیده بود هر جور شده خود را بالای درختی رساند وقتی دید خرس عصبانی به طرف مرد شكارچی می‌رود و هر آن ممكن است او را بكشد از شدت ترس تمام بدنش می‌لرزید و چشمانش را بست تا صحنه‌ی كشته شدن دوستش را نبیند. خرس در اطراف مرد شكارچی چرخید، وقتی دید او تكان نمی‌خورد، بدون اینكه توجهی به او بكند، لب رودخانه رفت آب خورد و به جنگل بازگشت. شكارچی كه بالای درخت بود، چشمانش را باز كرد و دید دوست شكارچی‌اش خود را به مردن زده، خرس هم آب خورده و دارد به سمت جنگل می‌رود، گفت: خدا رو شكر. شانس آوردی خرس از كشتن تو پشیمان شد. شكارچی شجاع كه باورش نمیشد از چنین مهلكه‌ای جان سالم به در برده باشد، چشمانش را باز كرد و دید سالم است. او بلند شد تفنگش را برداشت و خواست به شهر بازگردد، دوستش گفت: چی شده؟ انگار خرس حرفی به تو زده كه اینقدر بهت برخورده. شكارچی گفت: بله خرس گفت: اولاً كاری كه نمی‌توانی را با فردی كه نمی‌شناسی شروع نكن، چون سرانجامی ندارد، دوماً پوست خرسی را كه شكار نكرده‌ای، نفروش. بله آقا به شهر می‌روم تا با آن مرد صحبت كنم شاید مبلغی را به جای پوست خرس قبول كند تا از زیر دین آن بنده‌ی خدا دربیایم و آن وقت به شهر خود بازگردم. منبع :rasekhoon.net
سالها ميگذاره تا شنبه به نوروز بيفته ! سالي كه نكوست از بهارش پيداست ! سال به دوازده ماه ما مي بينيم يكدفعه هم تو ببين ! سال به سال دريغ از پارسال ! سبوي نو آب خنك دارد ! سبوي خالي را بسبوي پر مزن ! سبيلش آويزان شد ! سبيلش را بايد چرب كرد ! سپلشت آيد و زن زايد و مهمان عزيزت برسد ! سخن خود تو كجا شنيدي، اونجا كه حرف مردمو شنيدي ! سر بزرگ بلاي بزرگ داره ! سر بشكنه در كلاه، دست بشكنه در آستين ! سر بريده سخن نگويد ! سر بي صاحب ميتراشه ! سر بيگناه، پاي دار ميره اما بالاي دار نميره ! سر پيري و معركه گيري ! سر خر باش، صاحب زر باش ! سر تراشي را از سر كچل ما ميخواد ياد بگيره ! سر حليم روغن ميرود ! سر را قمي مي شكنه تاوانش را كاشي ميده ! سر را با پنبه ميبرد ! سر زلف تو نباشد سر زلف دگري ! سرش به تنش زيادي ميكنه ! سرش به كلاش ميارزه ! سرش از خودش نيست . سرش توي لاك خودشه ! سرش جنگه اما دلش تنگه ! سرش بوي قرمه سبزي ميده ! سرش توي حسابه ! سرش را پيراهن هم نميدونه ! سر قبري گريه كن كه مرده توش باشه ! سر قبرم كثافت نكن از فاتحه خواندنت گذشتم ! سر كچل را سنگي و ديوانه را دنگي ! سر كچل و عرقچين ! سركه نقد بهتر از حلواي نسيه است ! سركه نه در راه عزيزان بود --- بار گرانيست كشيدن بدوش ! (( سعدي )) سركه مفت از عسل شيرين تره ! سر گاو توي خمره گير كرده ! سر گنجشكي خورده ! سر گنده زير لحافه ! سرم را سرسري متراش اي استاد سلماني --- كه ما هم در ديار خود سري داريم و ساماني . سرم را ميشكنه نخودچي جيبم ميكنه ! سرنا را از سر گشادش ميزنه ! سرناچي كم بود يكي هم از غوغه اومد ! سري را مه درد نيمكند دستمال مبند ! سزاي گرانفروش نخريدنه ! سري كه عشق ندارد كدوي بي بار است . (( لبي كه خنده ندارد شكاف ديوار است ... )) سسك هفت تا بچه ميآره يكيش بلبله ! سفره بي نان جله، كوزه بي آب گله ! سفره نيفتاده يك عيب داره ! سفره افتاده هزار عيب ! سفره نيفتاده ( نينداخته ) بوي مشك ميده ! سفيد سفيد صد تومن، سرخ و سفيد سيصد تومن، حالا كه رسيد به سبزه هر چي بگي ميارزه ! سقش سياه است ! سگ باش، كوچك خونه نباش ! سگ پاچه صاحبش را نميگيره ! سگ بادمش زير پاشو جارو ميكنه ! سگ، پدر نداشت سراغ حاج عموشو ميگرفت ! سگ چيه كه پشمش باشه ! سگ درحضور به از برادر دور ! سگ داد و سگ توله گرفت ! سگ در خانه صاحبش شيره ! سگ دستش نميشه داد كه اخته كنه ! سگ را كه چاق كنند هار ميشه ! سگ زرد برادر شغاله ! سگست آنكه با سگ رود در جوال ! سگ سفيد ضرر پنبه فروشه ! سگ سير دنبال كسي نميره ! سگش بهتر از خودشه ! سگ ماده در لانه، شير است ! سگ گر و قلاده زر ؟! سگ نازي آباده، نه خودي ميشناسه نه غريبه ! سگ نمك شناس به از آدم ناسپاس ! سگي به بامي جسته گردش به ما نشسه ! سگي كه پارس كنه ، نميگيره ! سلام روستائي بي طمع نيست ! سگي كه براي خودش پشم نميكند براي ديگران كشك نخواهد كرد ! سنده را انبر دم دماغش نميشه برد ! سنگ به در بسته ميخوره ! سنگ بزرگ علامت نزدنه ! سنگ مفت، گنجشك مفت !سنگ خاله قورباغه را گرو ميكشه ! سنگ بنداز بغلت واشه ! سنگ كوچك سر بزرگ را ميشكنه ! سنگي را كه نتوان برداشت بايد بوسد و گذاشت ! سواره از پياده خبر نداره، سير از گرسنه ! سودا، به رضا، خويشي بخوشي . سودا چنان خوشست كه يكجا كند كسي ! (( دنيا و آخرت به نگاهي فروختيم )) (( قصاب كاشاني )) سودا گر پنير از شيشه ميخوره ! سوداي نقد بوي مشك ميده ! سوسكه از ديوار بالا ميرفت مادرش ميگفت : قربون دست و پاي بلوريت ! سوزن، همه را ميپوشونه اما خودش لخته ! سوراخ دعا را گم كرده ! سهره ( سيره ) رنگ كرده را جاي بلبل ميفروشه ! سيب مرا خوردي تا قيامت ابريشم پس بده ! سيبي كه بالا ميره تا پائين بياد هزار چرخ ميخوره ! سيب سرخ براي دست چلاق خوبه ؟! سيبي كه سهيلش نزند رنگ ندارد ! (( تعليم معلم بكسي ننگ ندارد )) سيلي نقد به از حلواي نسيه !
مورد استفاده: به كسی گفته می‌شود كه اصرار زیاد به كار غیرممكن دارد. در دوره‌ای كه نادر افشار پادشاه ایران بود، حكایت‌های جالبی نقل شده است. نادرشاه مرد جنگ بود و بیشتر عمر خود را صرف لشكركشی‌های مختلف كرد و تا توانست تمام ایران را تحت فرمان خود درآورد و حتی به كشورهای همسایه‌ی خود نیز لشكركشی كرد و آنها را هم تحت اطاعت خود درآورد. از جمله هند كه آن موقع كشوری بزرگ با ذخایر فراوان طلا و نقره و انواع جواهرات و الماس بود. نادر غنایم فراوانی از این حمله‌ها جمع آوری كرد و به ایران آورد. در یكی از جنگ‌هایی كه نادر با شورشیان داخلی ایران داشت، چون نادر جوان بود و تجربه‌ی كافی در جنگ نداشت، دشمن در منطقه‌ای كمین كرد و از پشت به سپاه او حمله كرد نادر توان دفاع از پشت سر را نداشت و غافلگیر شد. سربازانش یكی پس از دیگری با ضربات دشمن از پای درمی‌آمدند و می‌رفت تا نادر با سپاهیانش در این جنگ شكست بخورند. اما در آن حال چاره‌ای به ذهنش رسید و دستور عقب نشینی داد تا پس از آرایش دوباره سپاه با یك نقشه و طرح جدید وارد جنگ شوند. ولی دشمن كه دید شكست سپاه نادر نزدیك است و تعداد كمی از سپاهیانش باقی مانده‌اند اجازه عقب نشینی به آنها نداد. هركس می‌خواست از میدان جنگ عقب نشینی كند را دنبال میكرد یا اینكه با ضربه‌ای او را از پای درمی‌آوردند. در این میان نادرشاه به كمك عده‌ای از نزدیكانش توانست به سمت بیابان فرار كند. نادر آنقدر دوید تا مطمئن شد كسی او را دنبال نمی‌كند و به حدی دور شده كه به راحتی نمی‌توانند او را پیدا كنند. كم كم تشنگی و گرسنگی باعث ضعف او می‌شد كه از دور روستای كوچكی را دید. جان دوباره‌ای گرفت به امید نجات یافتن از این شرایط به هر نحوی كه بود خود را به آن روستا رساند. نادر به اولین خانه‌ای كه رسید در زد. پیرزنی در را باز كرد و وقتی او را ضعیف و ناتوان دید به خانه‌اش راه داد. نادر همان وسط اتاق افتاد. دیگر توان حركت نداشت. به سختی شروع به حرف زدن كرد و گفت: پیرزن! من نادرشاه، پادشاه ایران هستم هرچه در خانه برای خوردن و آشامیدن داری برایم بیاور. پیرزن كه اصلاً او را نمی‌شناخت با بی‌تفاوتی گفت: هركسی میخواهی باشی، باش! تو میهمان من هستی و من در حد توانم از میهمانم پذیرایی میكنم. نادر گفت: هرچه تو می‌گویی. من گرسنه و تشنه‌ام چیزی برای من بیار. پیرزن گفت: حالا غذایی برای خوردن ندارم ولی آب هست برایت می‌آورم. پسر من خاركن است. بارش را امروز به شهر برده تا بفروشد و با پولش آرد بخرد تا من نان بپزم. اگر صبر كنی تا پسرم بیاید نان هم دارم و كوزه‌ی آب را جلوی نادر گذاشت. نادر كه خیلی تشنه بود سریع ظرفی را پر از آب كرد و سر كشید. در همین حین صدای گاوی را شنید از پیرزن پرسید این مگر صدای گاو نیست؟ پیرزن گفت:بله. گفت: خوب برو مقداری شیر بدوش بیاور تا من بخورم. پیرزن گفت: گاو من نر است. اگر ماده بود و شیر داشت خودم می‌دوشیدم و می‌آوردم با هم بخوریم. نادرشاه كه بی‌نهایت خودرأی بود و حرف حساب سرش نمیشد، اصرار میكرد كه من این چیزها سرم نمیشود و من گرسنه‌ام برو برای من شیر گاو را بدوش و بیاور. پیرزن گفت: حالا فهمیدم كه تو پادشاهی. حتماً به زیردستانت هم مثل من حرف ناحسابی زدی كه حالا در این بیابان گرسنه و تشنه رهایت كردند. من می‌گویم نر است، تو می‌گویی بدوش. منبع :rasekhoon.net
صابونش به جامه ما خورده ! صبر كوتاه خدا سی ساله ! صد پتك زرگر، یك پتك آهنگر ! صداش صبح در میاد ! صد تا گنجشك با زاق و زوقش نیم منه ! صد تا چاقو بسازه، یكیش دسته نداره ! صد سال گدائی میكنه هنوز شب جمعه را نمیدونه ! صد تومن میدم كه بچه ام یكشب بیرون نخوابه وقتی خوابید ، چه یكشب چه هزار شب ! صد رحمت به كفن دزد اولی ! صد سر را كلاه است و صد كور را عصا ! صد من پرقو یكمشت نیست ! صد موش را یك گربه كافیه ! صد من گوشت شكار به یك چس تازی نمیارزه ! صفراش به یك لیمو می شكنه ! صد من یه غاز صنار میگیرم سگ اخته میكنم، یه عباسی میدم غسل میكنم ! صنار جیگرك سفره قلمگار نمی خواد !
مورد استفاده: افرادی كه به خاطر نادانی هیچ نصیحتی را قبول نمیكنند. روزی روزگاری، كاروانی به قصد تجارت از ایران عازم یونان شد. در آن دوره هر كاروانی كه به قصد تجارت عازم سرزمینی می‌شد مسافرانش چند شتر و اسب كرایه می‌كردند و كالایی كه قصد فروش آن را داشتند بر حیوانات می‌بستند و عازم سفر می‌شدند. در بعضی از مسیرهای كوهستانی نیز گاهی عده‌ای دزد و راهزن بودند كه به این كاروان‌ها حمله می‌كردند. اموالشان را می‌دزدیدند و اگر مقاومت می‌كردند حتی صاحبین كالا را هم می‌كشتند. مسافرین این كاروان به سلامت به یونان رسیدند و كالاهای یونانی را با كالاهای خود خریدوفروش كردند و به سمت ایران بازگشتند. آنها در مسیر بازگشت بودند كه در دام یك گروه راهزن یونانی گیر افتادند و تمام اموال و دارایی تجار غارت شد، حتی شتر و اسب كاروانیان را هم از آنها گرفتند. تجار بیچاره هرچه گریه و ناله و التماس كردند هیچ فایده‌ای نداشت چون راهزنان یونانی بودند و اصلاً زبان فارسی بلد نبودند. در میان مسافرین لقمان حكیم هم حضور داشت. لقمان گوشه‌ای نشسته بود و رفتار غارتگران را مشاهده میكرد. تاجران نزد لقمان آمدند و گفتند: تو حكیمی! با اینها صحبت كن، شاید سخنی پندآمیز از زبان تو دل دزدان را به رحم آورد و حداقل شترها و اسب‌های ما را به ما بازگرداند. لقمان گفت: با چه كسی حرف بزنم و پند دهم؟ دل این افراد از سنگ شده، اگر نصیحت و اندرز در دل این بنده‌های خدا راهی داشت، این قدر سنگدلانه اموال و دارایی‌های مردم را غارت نمی‌كردند. حرف زدن من هیچ فایده‌ای ندارد. «نرود میخ آهنین در سنگ». منبع:rasekhoon.net
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
